آمادگی برای سونوگرافی شکم و لگن؛ آیا باید ناشتا بود؟ + مراحل

در مقاله آمادگی برای سونوگرافی شکم و لگن، چه مطالبی خواهیم خواند و یاد خواهیم گرفت؟

•  آمادگی برای سونوگرافی شکم و لگن
• سونوگرافی کامل شکم و لگن شامل چیست؟
• سونوگرافی کامل شکم و لگن مردان و زنان شامل چیست؟
• برای سونوگرافی باید ناشتا بود؟
• برای سونوگرافی چقدر آب بخوریم؟
• روش‌های انجام سونوگرافی لگن و شکم
• آمادگی لازم قبل از سونوگرافی شکم و لگن
• کاربرد سونوگرافی شکم و لگن
• چه زمانی نیاز به سونوگرافی شکم و لگن است؟

سونوگرافی یکی از روش‌های تصویربرداری پزشکی است که به طور گسترده برای بررسی دقیق اندام‌های داخلی بدن، به ویژه در ناحیه شکم و لگن استفاده می‌شود. درواقع سونوگرافی به ویژه سونوگرافی شکم و لگن روشی بی‌خطر و بدون درد است که تصاویری از داخل بدن شما تهیه می‌کند. این تصاویر با کشیدن دستگاه کوچکی روی پوست شما گرفته می‌شود.

لازم به ذکر است قبل از انجام آزمایش سونوگرافی شکم و لگن، باید آمادگی برای سونوگرافی شکم و لگن را داشته باشید.

شرایط آمادگی برای سونوگرافی شکم و لگن را می‌توان به طور خلاصه به شکل زیر عنوان کرد:

• روز قبل از آزمایش: از نیمه‌شب به بعد چیزی نخورید و ننوشید. مصرف داروهای خود را با یک جرعه آب فراموش نکنید.
• دو ساعت قبل از آزمایش: یک لیتر آب بنوشید و یک ساعت قبل از شروع آزمایش، نوشیدن آب را متوقف کنید.
• بعد از آزمایش: میتوانید مثانه خود را تخلیه نمایید.
• مدت زمان آزمایش: کل مدت زمان انجام این آزمایش حدود نیم ساعت می‌باشد.
• مدارک پزشکی: مدارک پزشکی و نسخه تجویز شده توسط پزشک معالج را به همراه داشته باشید.

در ادامه به صورت دقیق‌تری به آمادگی برای سونوگرافی شکم و لگن پرداخته خواهد شد؛ پس با ما همراه باشید.

سونوگرافی کامل شکم و لگن شامل چیست؟

سونوگرافی شکم و لگن، آزمایشی ساده و بدون درد است و همانطور که اشاره شد تصاویری واضح و دقیق از اندام‌های داخلی لگن و شکم ارائه می‌دهد؛ در طول سونوگرافی، یک دستگاه کوچک به نام مبدل روی پوست شکم یا داخل واژن قرار می‌گیرد. دستگاه مناسب برای سونوگرافی شکم امواج صوتی بی‌ضرری را به داخل بدن ارسال می‌کند.

این امواج با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا به اندام‌های داخلی برخورد می‌کند و پس از برخورد بازتاب آن، توسط مبدل دریافت می‌شوند. سپس، یک کامپیوتر این امواج را به تصاویری واضح و قابل فهم تبدیل می‌کند که به پزشک کمک می‌کند تا هرگونه تغییر یا ناهنجاری در اندام‌های لگن و شکم را تشخیص دهد.

سونوگرافی شکم و لگن امکان مشاهده و ارزیابی دقیق اندام‌هایی مانند کبد، کیسه صفرا، طحال، پانکراس، کلیه‌ها، مثانه، رحم، تخمدان‌ها و پروستات را فراهم می‌کند. سونوگرافی همچنین برای بررسی اندازه، شکل، بافت و عملکرد این اندام‌ها و تشخیص بیماری‌های احتمالی مانند سنگ‌های کلیه، کیست‌های کبدی، تومورها و اختلالات عملکردی اندام‌ها کاربرد دارد. (درباره بهترین زمان برای سونوگرافی رحم و تخمدان نیز بخوانید)

بیشتر بدانید:

Abdominal and pelvic ultrasound به معنی سونوگرافی شکم و لگن به انگلیسی است که به عبارتی:

• Abdominal: به معنی شکمی است و به اندام‌های داخل شکم اشاره دارد.
• Pelvic: به معنی لگنی است و به اندام‌های داخل لگن اشاره دارد.
• Ultrasound: به معنی اولتراسوند یا سونوگرافی است و به روش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر از داخل بدن استفاده می‌شود.

سونوگرافی کامل شکم و لگن مردان و زنان شامل چیست؟

اگر پزشک شما به سونوگرافی شکم نیاز داشته باشد، ممکن است بخواهد یکی از اندام‌های زیر را بهتر بررسی کند:

در مردان و زنان:

• کبد: بزرگ‌ترین غده داخلی بدن و مسئول عملکردهای متعددی از جمله تصفیه خون و تولید پروتئین‌ها است.
• کیسه صفرا: کیسه کوچکی که صفرا را ذخیره می‌کند و در هضم چربی‌ها نقش دارد.
• لوزالمعده: غده‌ای که هم هورمون‌های تنظیم کننده قند خون (انسولین و گلوکاگون) ترشح می‌کند و هم آنزیم‌های گوارشی تولید می‌کند.
• طحال: عضوی لنفاوی که در سیستم ایمنی بدن نقش دارد و گلبول‌های قرمز پیر را از بین می‌برد.
• کلیه‌ها: اندامی که وظیفه تصفیه خون و دفع مواد زائد را بر عهده دارند.
• روده‌ها: شامل روده کوچک و روده بزرگ هستند و نقش اصلی آن‌ها در هضم و جذب مواد غذایی است.
• آئورت شکمی: بزرگترین سرخرگ بدن که خون را به اندام‌های شکمی می‌رساند.
• غدد لنفاوی شکمی: بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند.

اگر پزشک شما به سونوگرافی لگن نیاز داشته باشد، ممکن است بخواهد یکی از اندام‌های زیر را بهتر بررسی کند:

در خانم‌ها:

• رحم: اندازه، شکل، ضخامت دیواره‌ها و وجود هرگونه توده یا کیست
• تخمدان‌ها: اندازه، شکل، وجود کیست‌ها، فیبروم‌ها یا توده‌های دیگر
• لوله‌های فالوپ: بررسی انسداد یا ناهنجاری‌های احتمالی
• دهانه رحم: بررسی ضخامت، وجود پولیپ یا سایر ناهنجاری‌ها
• مثانه: بررسی اندازه، شکل و وجود هرگونه توده یا سنگ
• روده‌ها: بررسی وجود هرگونه توده یا التهاب

در آقایان:

• پروستات: اندازه، شکل، وجود توده یا بزرگ شدن پروستات (درباره کلسیفیکاسیون پروستات چیست؟ نشانه های کلسیفیکاسیون پروستات نیز بخوانید)
• مثانه: بررسی اندازه، شکل و وجود هرگونه توده یا سنگ
• کیسه‌های منی: بررسی اندازه و شکل
• روده‌ها: بررسی وجود هرگونه توده یا التهاب

بهترین زمان سونوگرافی شکم و لگن مردان و زنان

به طور کلی، برای سونوگرافی شکم و لگن در مردان، زمان خاصی وجود ندارد و می‌توان در هر زمانی از ماه این آزمایش را انجام داد. برخلاف زنان که زمان سیکل قاعدگی می‌تواند بر روی نتایج سونوگرافی تأثیرگذار باشد، در مردان این محدودیت وجود ندارد.

در زنان، بهترین زمان سونوگرافی شکم و لگن معمولاً چند روز پس از پایان قاعدگی است، زیرا در این زمان رحم نازک‌تر است و مشاهده دقیق‌تر اندام‌های لگن امکان‌پذیر است. به طور خلاصه، بهترین زمان برای انجام سونوگرافی شکم و لگن به عوامل مختلفی بستگی دارد و پزشک شما بهترین فرد برای تعیین زمان مناسب است.

“لازم به ذکر است که تمامی تجهیزات به کار رفته در مراکز سونوگرافی دکتر مردانی از دقت و عملکرد بسیار بالایی برخوردار هستند و انواع خدمات سونوگرافی و رادیولوژی برای شما عزیزان با بهترین امکانات ارائه میگردد؛ همچنین شما می توانید برای دریافت نوبت خود در هردو مرکز تصویربرداری پزشکی دکتر مردانی، سونوگرافی تهرانپارس و سونوگرافی پیروزی به صفحه درخواست نوبت اینترنتی سونوگرافی مراجعه کنید.”

آمادگی برای سونوگرافی شکم

آمادگی برای سونوگرافی شکم و لگن شبیه به هم می باشد اما تفاوت‌های کوچکی نیز دارند؛ در سونوگرافی شکم ابتدا  یک ژل مخصوص روی شکم شما مالیده می‌شود، سپس پزشک یک دستگاه کوچک به نام پروب را روی شکم شما حرکت می‌دهد و تصاویری از داخل شکم شما ثبت می کند. این تصاویر به پزشک کمک می‌کند تا اندام‌های داخلی شما را بهتر ببیند و در صورت وجود مشکل، آن را تشخیص دهد. (درباره ماموگرافی بهتر است یا سونوگرافی نیز بخوانید)

آمادگی برای سونوگرافی شکم: نکاتی که قبل از انجام آن باید رعایت کنید:

• برای سونوگرافی باید ناشتا بود: حدود ۸ ساعت قبل از انجام سونوگرافی، از خوردن و آشامیدن هر چیزی به جز آب خودداری کنید. این کار به پزشک کمک می‌کند تا اندام‌های داخلی شما را بهتر ببیند، وجود غذا در معده ممکن است مانع از دیدن واضح اندام‌های داخلی توسط دستگاه سونوگرافی شود.
• پوشیدن لباس راحت: لطفا لباس راحت و گشاد بپوشید، لباس راحت به شما کمک می‌کند تا در طول سونوگرافی راحت‌تر باشید.
• جدا کردن زیورآلات: قبل از انجام سونوگرافی، زیورآلات و اشیاء فلزی را از خود جدا کنید، زیورآلات و اشیاء فلزی ممکن است در تصاویر سونوگرافی اختلال ایجاد کنند.

آمادگی برای سونوگرافی لگن

در طول سونوگرافی لگن، شما روی تخت دراز می‌کشید و با استفاده از ژل، حرکت پروب سونوگرافی روی پوست راحت‌تر شده و  سپس پزشک یک سری تصاویر واضح تهیه می کند. این کار اصلا درد ندارد و حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. البته لازم است بدانید مدت زمان انجام سونوگرافی ممکن است گاهی کمتر از 30 دقیقه زمان ببرد.

 آمادگی برای سونوگرافی لگن، نکاتی که قبل از انجام آن باید رعایت کنید:

• نوشیدن آب: حدود یک ساعت قبل از انجام سونوگرافی، یک یا دو لیوان آب بنوشید. پر بودن مثانه به پزشک کمک می‌کند تا تصاویر واضح‌تری از اندام‌های داخلی شما بگیرد.

بیشتر بدانید:

• آقایان: در سونوگرافی لگن، آقایان نیازی به پر کردن مثانه ندارند.
• پر کردن مثانه (برای خانم‌ها): اگر سونوگرافی لگن هم انجام می‌شود، لطفا حدود یک ساعت قبل از انجام سونوگرافی، حدود یک لیتر آب بنوشید تا مثانه‌تان پر شود.

• لباس راحت: لباس راحت و گشاد بپوشید.
• جدا کردن زیورآلات: قبل از انجام سونوگرافی لگن، زیورآلات و اشیاء فلزی را از خود جدا کنید.

بیشتر بدانید:

سونوگرافی لگن را می‌توان به دو روش انجام داد:

• خارجی (ترانس‌آبدومینال): در این روش، با استفاده از ژل، حرکت پروب سونوگرافی روی پوست راحت‌تر می شود، سپس پزشک، با حرکت پروب روی شکم شما، تصاویری تهیه می‌کند. ژل به هدایت امواج صوتی و ایجاد تصاویر واضح‌تر کمک می‌کند. برای انجام این نوع سونوگرافی، بهتر است قبل از انجام آزمایش، مثانه‌تان پر باشد تا تصاویر واضح‌تری از اندام‌های لگنی به دست آید.
• داخلی (ترانس واژینال یا ترانس‌رکتال): در این روش، پزشک یک پروب کوچک را وارد واژن (در زنان) یا راست‌روده (در مردان) می‌کند. این روش به پزشک اجازه می‌دهد، تصاویر دقیق‌تری از اندام‌های لگنی به دست آورد.

آمادگی لازم قبل از سونوگرافی شکم و لگن

برای سونوگرافی چقدر آب بخوریم؟، آیا برای سونوگرافی شکم و لگن باید ناشتا بود، مراحل و آمادگی های قبل از سونوگرافی شکم و لگن و نکات زیر برای اینکه نتیجه آزمایش دقیق و قابل اطمینانی داشته باشید به شما کمک میکند:

اگر آزمایش شما صبح است:

• از نیمه شب به بعد چیزی نخورید و ننوشید. (به جز آب برای مصرف دارو)
• آدامس نجویید، جویدن آدامس باعث می‌شود هوا در شکم‌تان جمع شود و ممکن است کیفیت تصاویر آزمایش را کاهش دهد.
• 75 دقیقه قبل از آزمایش 4 لیوان آب بنوشید و ادرار نکنید. مثانه شما باید کاملا پر باشد.

اگر آزمایش شما بعد از ساعت 13 است:

• از 4 تا 6 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید و ننوشید. (به جز آب برای مصرف دارو)
• از خوردن غذاهای چرب خودداری کنید. (مثل: کلوچه، تخم مرغ، پنیر، سوسیس، بیکن، کره و …)
• می‌توانید یک وعده غذای سبک مانند جو دو سر با میوه میل کنید.
• 75 دقیقه قبل از آزمایش 4 لیوان آب بنوشید و ادرار نکنید. مثانه شما باید کاملا پر باشد.
• آدامس نجوید.

انجام کلیه خدمات سونوگرافی سکم و لگن در مرکز سونوگرافی دکتر مردانی با کادر متخصص و مجرب انجام می پذیرد. (سونوگرافی تهرانپارس | سونوگرافی پیروزی)

مراحل انجام سونوگرافی شکم و لگن

پس از آماده شدن، شما روی تخت دراز می‌کشید و لباس خود را از روی شکم برمی‌دارید تا پزشک بتواند با دستگاه مناسب برای سونوگرافی شکم، اندام های شکمی و لگنی شما را مورد بررسی قرار دهد. گاهی نیز ممکن است از شما خواسته شود که به پهلو بچرخید تا تصاویر بهتری گرفته شود.

پزشک با استفاده از یک ژل بی رنگ و سرد روی شکم شما، دستگاه سونوگرافی شکم و لگن را روی شکم حرکت داده و از اندام های داخلی تصاویر واضحی تهیه می کند.

این موضوع را بدانید که در طول انجام سونوگرافی، ممکن است از شما خواسته شود که نفس عمیق بکشید یا نفس خود را حبس کنید، اگر در هر لحظه احساس ناراحتی کردید، حتماً به پزشک خود بگویید و سعی کنید آرام باشید تا تصاویر واضح‌تری گرفته شود.

بعد از اینکه سونوگرافی شکم و لگن شما انجام شد، پزشک متخصص تصاویر گرفته شده را به دقت بررسی می‌کند. این تصاویر اطلاعات مهمی درباره وضعیت سلامتی شما به پزشک می‌دهند. سپس پزشک نتایج را برای پزشک متخصص شما ارسال و یا جواب آن را تحویل میدهد، تا او بتواند با شما در مورد نتایج صحبت کند و در صورت نیاز، درمان مناسب را تجویز کند.

بعد از پایان کار می‌توانید به فعالیت‌های روزمره‌ ادامه دهید.

لازم به ذکر است که این مطالب صرفا بر اساس تحقیق و جستجو بوده و ممکن است در برخی موارد نیازمند بررسی از جانب پزشک باشد، لذا هرگونه پرسش و ابهام را با پزشک مشورت نمایید.

چه زمانی نیاز به سونوگرافی شکم و لگن است؟

سونوگرافی شکم و لگن به پزشک کمک می‌کند تا علت مشکل شما را تشخیص دهد و بهترین درمان را برایتان تجویز کند. اگر شما یکی از مشکلات زیر را دارید، پزشک ممکن است سونوگرافی شکم و لگن را برای شما تجویز کند، کاربرد سونوگرافی شکم و لگن:

• درد شکمی: درد مداوم یا متناوب در ناحیه شکم، یکی از دلایل رایج برای انجام سونوگرافی شکم و لگن است. این درد ممکن است ناشی از مشکلات مختلفی مانند سنگ کلیه، کیست تخمدان، التهاب آپاندیس، یا مشکلات کبدی باشد.
• تورم شکم: افزایش غیرعادی اندازه شکم می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تجمع مایع در شکم (آسیت)، بزرگ شدن کبد یا طحال، یا تومورها رخ دهد.
• مشکلات گوارشی: مشکلاتی مانند نفخ، یبوست، اسهال، یا تغییر در عادات روده‌ای ممکن است نیاز به سونوگرافی شکم و لگن داشته باشند.
• مشکلات ادراری: مشکلاتی مانند درد هنگام ادرار کردن، تکرر ادرار، یا بی اختیاری ادراری ممکن است نشان دهنده وجود مشکلاتی در مثانه یا کلیه‌ها باشد.
• مشکلات زنان: زنانی که دچار درد لگن، اختلالات قاعدگی، یا ناباروری هستند ممکن است به سونوگرافی لگن نیاز داشته باشند.
• توده‌های شکمی: احساس توده در شکم، حتی اگر بدون درد باشد، نیاز به بررسی بیشتر دارد.
• تست‌های روتین: در برخی موارد، سونوگرافی شکم و لگن به عنوان بخشی از معاینات روتین و برای غربالگری برخی بیماری‌ها انجام می‌شود. (درباره تعیین جنسیت در غربالگری اول نیز بخوانید)

سوالات متداول

در این بخش به 5 سوال پر تکرار و مهم در خصوص سونوگرافی شکم و لگن پاسخ می‌دهیم.

1. چه مشکلاتی را می‌ توان با سونوگرافی شکم تشخیص داد؟

سونوگرافی شکم و لگن می‌تواند به تشخیص بیماری‌های مختلفی کمک کند، از جمله:

• برای همه: سرطان مثانه، فتق، سنگ کلیه
• برای خانم‌ها: حاملگی خارج از رحم، کیست تخمدان، فیبروم، اندومتریوز، بیماری‌های التهابی لگن
• برای آقایان: عفونت یا تومور پروستات، عفونت بیضه

2. سونوگرافی شکم و لگن چه کاربردهای دیگری دارد؟

علاوه بر تشخیص بیماری‌ها، سونوگرافی لگن می‌تواند برای موارد زیر نیز استفاده شود:

• بیوپسی: گاهی اوقات، برای تشخیص دقیق‌تر بیماری، پزشک ممکن است با کمک سونوگرافی، نمونه کوچکی از بافت را برای آزمایش بردارد. این کار را بیوپسی می‌گویند. (درباره بیوپسی سینه؛ وکیوم بيوپسي چيست؟ نمونه برداری پستان نیز بخوانید)
• بررسی IUD: اگر شما از دستگاه IUD استفاده می‌کنید، سونوگرافی می‌تواند موقعیت دقیق IUD را در رحم شما نشان دهد تا مطمئن شویم که به درستی کار می‌کند.

3. آيا در سونوگرافی شكم و لگن، سنگ كليه هم مشخص می‌شود؟

بله، سونوگرافی شکم و لگن یکی از روش‌های رایج برای تشخیص سنگ کلیه است.

4. مزایای سونوگرافی شکم و لگن چیست؟

سونوگرافی شکم لگن مزایایی نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری دارد؛ مانند:

• غیرتهاجمی بودن: در این روش از هیچگونه اشعه‌ای استفاده نمی‌شود.
• بی‌خطر بودن: سونوگرافی برای زنان باردار و کودکان نیز بی‌خطر است. (درباره از چه زمانی بارداری در سونوگرافی معلوم میشود؟ بخوانید)
• دقت بالا: تصاویر سونوگرافی بسیار واضح و دقیق هستند.
• هزینه مناسب: نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری، هزینه سونوگرافی کمتر است.
• سرعت بالا: مدت زمان انجام سونوگرافی کوتاه است.

5. نمونه سونوگرافی شکم و لگن برای خانم‌ها و آقایان به چه شکل است؟

در تصاویر سونوگرافی، اندام‌های داخلی به صورت سایه‌های سیاه و سفید دیده می‌شوند. اندازه، شکل و بافت این اندام‌ها به پزشک کمک می‌کند تا بیماری‌ها و مشکلات احتمالی را تشخیص دهد.

نمونه سونوگرافی شکم و لگن برای خانم‌ها:

نمونه سونوگرافی شکم و لگن برای آقایان:

برخی از منابع:

https://www.cedars-sinai.org/programs/imaging-center/exams/ultrasound/what-to-expect.html

https://www.midstateradiology.com/patient-preparations/combined-abdominal-pelvic-ultrasound/

https://www.healthharmonie.com/post/abdominal-pelvic-ultrasound-scans-preparation-procedure-and-getting-results

https://www.omnigynaecare.com.au/blog/when-is-the-best-time-to-get-a-pelvic-ultrasound

www.qdosultrasound.com.au/gynaecology